Ég vildi beina umræðunni um hið nýnefnda fyrirbæri „sjálfkrafa fyrirfram ágengni“ inn á sér þráð.

Í grunnin er pælingin þessi:

Í gegnum tíðina hafa ákveðnir hlutir verið taldir framsæknir eða framúrstefnulegir. Nú þegar stór hluti lista er sjálfkrafa skilgreindur sem framúrstefnulegur er þá ekki hætta á stöðnun? Ég er með rafhljóð og sprengingar og frjálslegar nótur og fiskabúr á myndvarpa með litum, sem var framsækið 1965, getur slíkt endalaust verið framsækið?

Hugtakið kom frá Davíð þegar hann gagnrýndi fagott-tónleikana fyrir að vera fyrirframágenga. Mín skoðun er sú að konseptið sjálft er kannski fyrirframágengt en séu gerð fullt af öðrum verkum fyrir 10 fagott gildir ekkert annað um það heldur en aðra tónlist og búið er að búa til vettvang fyrir tónlist sem annars hefði ekki getað orðið til, en til þess að það gerist þarf að gera fullt af 10 fagottaverkum.

Svo er augljóslega fyrirframágengt að nota tónsmíðaaðferð eða misbeitingu hljóðfæra sem hefur orðið merkimiði framsækinnar tónlistar.

Þá er annar vinkill á fyrirframágengni. Á miðri 20.öld var mikið um nýjungar og tilraunir. Þá voru í tónlist gaurar eins og t.d. Stockhausen og Cage sem hafa orðið andlit framúrstefnu- og tilraunatónlistar í víðu samhengi. Þessir tveir voru um tíma eins og uppfinningamenn sem reyndu að gera eitthvað alveg nýtt fyrir heiminn í hverju einasta verki. Er best að hugsa þannig, eða er þetta orðið að stöðnun í sjálfu sér? Ef það er alltaf verið að skilgreina hluti út frá akkúrat einu konsepti eða aðferð, nær þetta þá einhverri dýpt og verða verkin ekki bara leikur að undantekningum, undantekningum frá því sem var áður? Pæling.

einnig, gleymdi, verk sem eru alltaf „eitthvað nýtt“ í hverju verki, eru þau þá ekki alltaf phatísk fúnksjón? Testa kanalinn, innihalda engar raunverulegar upplýsingar? Er það ekki líka stig sem mikið af myndlist er á? oooog, eru konseptúal verk (eins og mörg verk sem ég er hrifinn af eftir t.d. alvin lucier eða james tenney) nokkuð annað en phatísk funksjón? (leiðréttu mig davíð ef ég er farinn að misskilja hugtakið).

18 posts

In reply to this post by Guðmundur Steinn Gunnarsson

Byrja á stuttu svari hér.

Ég er algjörlega sammála því að fyrirframágengni getur boðið upp á möguleikann á raunverulegri ágengni. Gagnrýnin á fagottónleikana er ekki sú að möguleikinn sé ekki fyrir hendi, heldur sú að það sé raunveruleg hætta á að tónskáld verði löt þar sem þau telji að þau séu þá þegar ágeng þegar þau skrifa fyrir óhefðbundna samsetningu. Í raun er þetta bara annar flötur á því sem er orðið hefðbundið tónmál nútímatónlistar. Niðurrif hljóðfæra, það sem er skrítið, reaktionismi (í skilgreiningunni að fara aftur til baka til að vera á móti) eru allt hliðar á sama teningnum. Eitt og sér þá er þetta einfaldlega tónmál dagsins í dag alveg eins og fúnktíonal hljómfræði var einu sinn, krómatísk hljómfræði í annan tíma.

Það sem ég er að segja er að það að eitthvað sé skrítið eða nýtt er orðin alveg jafn mikil klisja og önnur yfirborð sem eru í gangi –Þetta uppfyllir skilyrðin sem voru upphaflega sett fram til að skilgreina hina póstmódernísku condition (sem sagt ekki póstmódernisma sem fagurfræði). Samkvæmt þeirri hugmynd þá mun félagsmenningarvélin sverfa tennurnar úr öllu þangað til að það að eitthvað sé nýtt sé ekki lengur raunhæft hugtak þar sem það að vera nýtt sé bara orðinn hluti af tungumáli menningarheimsins. — ég finn nákvæmlega sömu tilfinninguna þegar ég heyri enn eitt lacehman rippoffið og þegar ég heyri eitthvað sem er skrítið (svo lengi sem það gerist innan tónleikastofnunarinnar). Eitthvað meira þarf að vera til staðar. Eitthvað sem grípur athyglina eða veitir mér nýja sín á efniviðinn, hvort sem það eru surg eða eitthvað skrítið.

Skrítið og ágengt er alveg jafn pastoral og tólftónar voru eftir fyrstu fimm verkin.

21 posts

Allt þetta sem þið segið er byggt á hugmyndinni um að setja sig endalaust í samhengi.  Hið kalda samhengi hinna mismunandi kleinuhringja etc. Samhengi sögunnar. It´s been done.  Allt er eins.  Allt er leiðinlegt. Þetta er bara ekki áhugaverð nálgun á viðfangsefnið að mínu mati. Í samhengi verður allt leiðinlegt.  Mannskepnan er fyrirsjánaleg.  Fyrirframágengni er eingöngu til í samhengi.  “Hætta á að tónskáld verði löt” nja er það hætta?  Er það ekki bara persónulegur ósigur frekar en hætta? Nema tónskáldinu finnist það eftirsóknarvert að hafa allt auðvelt.  Ágengni er varla mikið annað en persónuleg.  Seint getur maður verið ágengur í glóbalnútímatónsmíðasamhenginu.  Svo er það með yfirborð verka (hvernig þau hljóma right?) að það er oft erfitt að meta ágengni levelinn út frá því og það ber sennilega að varast.  Allt eru þetta “bara hljóð” og bara leiðinleg því að hljóð og jafnvel þögn eru fyrirsjáanleg og leiðinleg í nútímatónsmíðum eða hvað?

Veit ekki hvernig ég á að endurvarpa öllum þeim hugsunum sem tveir undangengir póstar vöktu. Þakkir!

Vandamál mitt við ýmislegt tengt hinu síhverfula hugtaki síðnúhyggja, eða póst-módernismi er ætíð sú sama. Spurningin er röng og svarið eftir því. Þetta „það er búið að gera allt“ viðhorf finnst mér svo vont að svo mörgu leyti. Það sem er orðið tannlaust er tjáningar og sköpunargeta einstaklinga. Einstaklingur getur ekki lengur skapað því hann hefur tapað tilfinningunni fyrir því að hann geti haft áhrif á umhverfi sitt. Þetta er útkoma fjöldaframleiðslu og staðlavæðingarinnar sem henni fylgir. Þetta pómó dæmi er svona singularity pæling um einhvern svakalegan endanleika alls.

Of mikið samhengi, eða samhengið er vitlaust, þ.e. það er margt sameiginlegt með forn-grískri og forn-kínverskri tónlist og sennilega eitthvað annað með forn-egypskri. En það er ekki áhugavert hvernig þetta er allt það sama, heldur hin óútskýranlegu smáatriði sem gera tónlistina sérstaka og því miður fáum við aldrei að heyra hana, og setja okkur inn í framandi hljóð og hugmyndaheim. Hvað þótti nýtt og / eða framúrstefnulegt í þessum menningarheimum verður ómögulegt að segja. En sambærileg samfélög geta sjálfkrafa af sér sambærilegar hugmyndir (s.s. lýðræði, eingyðistrú, fimmundastillingu…). Aðstæðurnar sem við erum í núna eru allt aðrar út af staðlavæðingu seinustu 200 ára. Það birtist vel í því að einhvern tímann þótti ekkert ágengt við að setja nýjustu hljóðfærin inn í nýjustu verkin en nú eru allir hlutir „orðnir til“ þannig að maður velur bara presetana sem er búið að stilla upp fyrir framan mann. Þess vegna var hljóðfærasamsetning Pierrot Lunaire framsækin, af því að þó iðnbyltingin væri ekki komin lengra en raun bar vitni, þá var möguleikalokunin í hugum fólks og vald einstaklings yfir umhverfi sínu orðið svo mikið minna. Nútímamaðurinn býr ekki til neitt í umhverfi sínu og býr sér til persónuleika sinn með því að velja preseta.
Á þennan hátt held ég að fólki gangi inn í að vera „framúrstefnulegt“ rétt eins og það ákveður að drekka kók, eða drekka ekki kók. Þó maður þurfi að skrolla aðeins lengra niður til að velja „framúrstefnulegt“ er það samt preset eins og u2 og coke. Það er út af þessu sem mér finnst nauðsyn að búa til nýja staðla, því það er það eina sem getur verndað mann frá því að dragast inn í straum og aðdráttarafl almennra staðla.

Hafi maður eigin staðla í kringum eitthvað er í rauninni alveg sama hvernig það er. Það mun skilja sig úr í stærra samhengi, nema allir hermi eftir því og þá er það bylting. Stóra blekking síðnúhyggjunar er sú að allt sé svo fjölbreytt nú til dags en hafi aldrei verið það áður í neinu samfélagi. Það er algjör misskilningur. En hegðun upplýsingana er öðru vísi út af tækninni. Það hefur aldrei verið til fleira fólk í heiminum en aldrei áður í sögunni hefur öll tónlist verið eins lík. Þess vegna held ég að yfirleitt þegar fólk gerir bara „eitthvað skrýtið“ þá er það ekkert svo skrýtið og það er alltaf á öðrum hvorum endanum í einhverri dichotómíu (tónal-atónal, tónar-hljóð, gestúral-uppslitið) og skapar aldrei nýja menningarlega samræðu. Þetta snýst í raun um samhengi, held ég. Dichotómían forðar fólki frá raunverulegum nýjungum í menningarsamræðunni, því fólk velur sér bara lið í stað þess að skapa. Persónan er bara til í samfélaginu og hið persónulega er oft svo mikil blekking, því einstaklingurinn gerir sér ekki grein fyrir hvað hann er mikill júniform partur af risa massa.

Persónulega hef ég bara áhuga á tónlist, útfrá yfirborðinu, þ.e. ef það er ekki áhugavert hef ég engan áhuga á að vita meira um verkið.