|
|
By aki, on July 13th, 2008% Written by Guðmundur Steinn Gunnarsson
sunnudagur, 13 júlí 2008
Lítið hefur borið á blogginu síðan á miðvikudag en fimmtudag og föstudag fór ég nefnilega í undirbúning á smá flutningi sem fór fram í gær. Áður nefndur Manos Tsangaris sér um sérstök „eftirpartý“ með tónlistaratriðum þar sem þemað er notkun hljóðs og ljósa í samtvinningu. Þáttakenndum var velkomið að koma og vera með stutt atriði, annað hvort búin til fyrir þetta eða öðruvísi. Mér fannst þetta ljósasjó vera gott tækifæri til að illúminera og ákvað því að slá til og bjó skyndilega til styttingu og reduksjóna á öðru verki. Ég hef búið til rugl nýlega í processing og ég hafði hugsað mér að nota einfalt myndmál til þess að vera hljóðfæri innan í tónlistinni, hegða sér eins og tromman í Gagaku tónlist, merkja einingar og þannig myndi visjúallinn auðvelda manni að fatta ákveðnar tengingar. Ég náði að tengja þetta og allt er vel. Ég fann hljóðfæraleikara í þetta sem voru á námskeiðinu með því að tala við kennara sem kenndu á hljóðfærin sem ég vildi fá og tróð mér svo inn í masterklass næsta dag til að næla í einn af nemendum þeirra. Hljóðfæraskipanin varð því trompet (með harmónmjút), altósax, harmóníkka, fiðla og víóla. Verkið er semsagt stytting, einföldun og endurútsetning á boltaverki sem heitir Staðlafell og var frumflutt síðasta haust á Thingamajigs hátíðinni í flóanum, en það verk var fyrir slagverk og „fundna hluti.“ Ég var með mína tölvu, dabbi lánaði mér sína en ég þurfti þriðju en mátti nota tölvu Manos Tsangaris. Svo kom á daginn að það var pc tölva og rétt fyrir einu æfinguna var allt komið í köku og nánast ekkert virtist vera að virka. Davíð var mér þó innan handar og hjálpaði mér fram úr undarlegum ógæfumerkjum.
Æfingin varð því að almennri útskýringu og hljóðfæraleikararnir spiluðu bara sömu röddina í æfingarskyni og svo sleppti ég þeim og sagði að þetta yrði allt í lagi á eftir, kvíðið engu! Ég varð því að skrópa á tónleika kvöldsins til að finna út úr tölvumálum og það hafðist, á endanum varð allt smurt og ég eyddi miklum tíma í að láta skjávarpadæmið líta rétt út. Það semsagt lýsti á tölvurnar þrjár þar sem hljóðfæraleikararnir áttu að vera. Skjávarpinn var upp á palli og úr fókus, lýsti mjög stórt, lengst í burtu út í horn og niðrá gólf, svo setti ég pappír á ena linsunnar frá tveim hliðum til að mýkja línurnar af vörpuninni. Allt fór í gang samtímis og ekkert rugl. Þar sem annað atriði var á undan varð ég að slökkva á tölvunum því hitt verkið átti að vera í myrkri. Verkin átti bæði að flytja tvisvar. Svo fóru hljóðfæraleikarnir að mæta og rétt fyrir okkar flutning ætluðum við svona að fara yfir málin meðan áheyrendur voru í öðru herbergi að drekka bjór en þá fóru osc vandamál að gera vart við sig. Ekkert var að virka og Davíð stakk upp á því eina rétta í stöðunni, tölvunum verður startað samtímis með speisbarnum! Áheyrendur komu inn, þetta var gert. Við tölvu númer þrjú var bara eitt hljóðfæri, víóla (en ekki tvö eins og á hinum) og rétt áður en verkið byrjaði hafði víóluleikarinn spurt mig, hvað ef þetta fer ekki í gang hjá mér, á ég þá bara að feika það? Já sagði ég af vantrú um að slíkt myndi gerast auk þess sem tafir höfðu þegar orðið á dagskrá út af tæknivandamálum. Verkið hófst og allt fór í gang nema tölvan hennar, svo hún varð að feika, en einmitt í hennar tölvu var prósessing parturinn, þannig að skjávarpinn lýsti bara stillmynd allan tímann. Að öðru leyti var bara rennt í gegnum þetta í þessari losaralegu útgáfu (í mín eyru, þar sem míkrótími er aðalatriðið í verkinu frá mínum bæjardyrum). Trompet, harmóníkka og saxófónn, eru fremstir í hverri hendingu og unnu vel, og því náðu helstu útlínur verksins að koma fram. Fyrir einhvern sem er að heyra þetta í fyrsta skipti er kannski ekki mikill munur (þó eitt hljóðfæri sé í ruglinu) og flutningurinn varð aðgengilegri en hann átti að vera sökum músíseringar þessara miklu hljóðfæraleikara. Því bara léttara fyrir vikið. Í endan kom hali á sóló fiðlu sem ég hafði ætlað að klippa út, en sú breyting virtist ekki hafa seifast þannig að fiðlan hélt ein áfram í tvær mínútur eftir að hitt var hætt. Manos varð brjálaður, þar sem þetta fór yfir ætlunartíma og lét kveikja ljósin og ég reyndi að gefa henni merki um að hætta bara en dáleiðingarkraftur skjásins er svo þungur að það náðist ekki. Ég klappaði því mitt eigið verk niður í þögn stuttu áður en halinn er alveg búinn.
Ég fór beint í skjávarpatölvuna til að fatta af hverju dæmið hefði ekki farið í gang og einhver stelpa kom upp að mér og spurði hvot ég gæti útskýrt í stuttu máli hvað í helvítinu þetta er? Hver er pælingin? Ég svaraði ekki þar sem U.N.M. vinir frá Noregi og Finnlandi voru komnir að þakka mér fyrir og kíkja í tölvuna, enda eru þeir farnir að þekkja þessa vitleysu. Manos Tsangaris dró mig svo til hliðar og snappaði á mig. „Hvar var hið nauðsynlega samspil ljóss og hljóðs.“ Ég sagði honum að vídjóið hefði ekki farið í gang og hann sæji það á eftir í seinna rennslinu þegar ég er búinn að laga smá. „Það verður ekkert seinna rennsli“ sagði hann. „Þú laugst að mér! Þú sagðir að það yrði nauðsynlegur ljósaþáttur, og hvað er þetta, þetta er enginn mússíkk bara eitthvað (með fyrirlitningu í röddinni): „bink, bonk, bink, bonk“ (uh, já!) þú leggur ofuráherslu á tæknina og svo er þetta bara eitthvað rugl, fullt af fólki hérna og fínir hljóðfæraleikarar, þetta er ekki einu sinni redúksjónismi, þetta er ekki nógu lítið til að vera redúksjónismi, þetta er bara tilgerðarlegt!“ Grýttur jarðvegur þar, því óneitanlega er manni alltaf hugsað til jesú og sögunnar um sáðmanninn, svona til huggunnar á öngstundum.
By aki, on July 9th, 2008% Written by DBF
miðvikudagur, 09 júlí 2008
Andmæli 1
Ég held að það sé best að veit aðra hlið á atburðum hátíðarinnar með því að andmæla því sem Guðmundur Steinn segir, stundum vegna þess að þörf er á, og stundum til að spila talsmann andskotans.
Ég hefst handa þegar komið er fram á tónleika þriðjudagskvöldsins þar sem trio acanto lék nokkra vel valda slagara. Guðmundur Steinn telur þar að verk Olgu Neuwirth hafi staðið fram úr, og var lítið hrifinn af verki Hans Thomalla. Í mínum eyrum þá hljómaði verk Neuwirth hálf illa vegna of mikillar hreyfingar í hljóðfærunum. Gestúrur hér, gestúrur þar. Það sem ég vill helst gera að umræðuefni hér tengist einmitt þessum tveim verkum. Það er grasserandi þessi misskilningur á meðal tónskálda að það að hreyfa nótur ótt og títt sé það sem forfeður okkar klluðu laglínu. Hér var um daginn einmitt fyrilestur þar sem hugmyndin um laglínu var krufin og sú tillaga lögð fram að framvinda verks sé í raun laglína í öllum víddum. Ég tel að notkun orðsins laglínu sé einmitt svolítið spennandi hér, þar sem í staðinn fyrir að hugsa um forgrunn/bakgrunn þá er það skylda tónskáldsins að hugsa um allt sem mikilvægt og aldrei að slugsa eða skreyta. Allar óþarfa nótur, rhythmar eða sound eru hreint út sagt til trafala og allt það sem ekki gengur að því að mynda heild verks eða að draga athygli að eðlisþáttum þessarar heildar er einfaldlega barrokk. Enga skreytilist takk. Ég held að verk Hans hafi einmitt sprottið upp úr þessari hugsun. Ekki það að Guðmundi Steini megi ekki mislíka það, en spennandi pæling. Annað sem verkið hafði fram að færa (sem skal viðurkennast að tengist því að ég þekki aðferðarfræðina að baki verksins), er að þar fæst skáldið við að byggja empríska lógík ofan á algjörlega arbitrarí val á tónvið. Rationalisation of the Subjective er hugtak sem kemur upp í hugann (rökfæring handvamarinnar). Það er fátt meira spennandi í tónlist heldur en einmitt hvernig tónskáld fylgir algjörlega því sem hann telur vera eðlilega framvindu en enginn annar heilvita maður myndi nokkurntíma telja að ætti eitthvað sameiginlegt. Alveg misskilið stykki, erfitt að hlusta á sökum fegurðar, en hafði sitt hvað til málanna að leggja, plús það að það var nettur fílingur (ekkert grúf) í því.
Annars:
Þoli ekki lígettí.
Að semja fyrir Sinfoníuhljómsveit virðist andskoti erfitt.
Og svo fyrri tónleikar þriðjudagsins voru svo andskoti erfiðir og bíð spenntur eftir orðræðu Guðmundar sem ég mun strax svara.
By aki, on July 9th, 2008% Written by Guðmundur Steinn Gunnarsson
miðvikudagur, 09 júlí 2008
Þriðjudagur.
Förum aðeins fram í tímann. Í morgun á miðvikudagsmorgni fékk ég sms frá Davíð um að hann og Hans Thomalla vinur hans væru á nærliggjandi kaffihúsi í morgunmat. Seinna um daginn sagði Hans Thomalla við mig að Davíð hefði sent skilaboðin úr símanum sínum þannig að ég ætti að passa mig á því ef ske kynni að ég ætlaði að senda sms til Davíðs til að segja að Hans hefði verið með ömurlegt verk (skilurru). Hans vissi þó ekki að ég hefði verið leiðinlegur við hann í blogginu kvöldið áður en eins og ég hugsa þegar ég sé gagnrýnir eftir Röp eða Jónas Sen, öll umfjöllun er góð umfjöllun.
En þriðjudagurinn byrjaði einmitt á Hans Thomalla fyrirlestri sem bar þá undarlegu yfirskrift What is melody? Ég var dáldið seinn á þann fyrirlestur, hélt að hann hefði átt að byrja seinna og missti því aðeins af byrjuninni. Það tók mig því tíma að fatta hvað um var rætt, virkaði dáldið fljótandi og síðnúhyggjukennt að koma svona beint inn í. En í stuttu máli er það sem ég skyldi um melódíu sem hvað sem er sem maður gerir að melódíu. Í sumum tilfellum getur það bara verið röð hljóða eða beating púlsar eða álíka.
4 ung tónskáld kynntu svo verk sín fyrir gárungunum. Fyrst var það norskur vinur okkar frá U.N.M., hvað heitir hann aftur, þið þekkið hann þegar þið sjáið hann. Hávaxinn með gleraugu. Hann kynnti sig á þýzku og spilaði 3 mínútna „útvarpsinnsetningu.“ Flott agressíft verk sem var bara on og off í 3 mínútur, svo rifust ferneyhough og tsangaris við hann um hugtakið útvarpsinnsetning, sem var ekki honum að kenna, hann var bara pantaður. Er fólk reiðara þegar það talar á þýzku?
Næsta unga tónskáld var kanadamaður sem var með mjög hljóðlátt verk sem var allt að því melódískt en víst byggt á yfirborðskenndum spektral pælingum. Hann talaði úr manni áhugann með tilgerðarlegri Kafka tilvitnun og hugtökum eins og “self-degration” og “thesis, thesis, thesis but not arsis” og hélt sig á bókmenntafræðilegum nótum. Þýðandi var að reyna að skilja hvað hann meinti svo hann gæti þýtt yfir á þýzku, og þá sagði sjálfur Ferneyhough: „vandamálið er bara það að við skiljum ekkert hvað þú ert að segja á neinu tungumáli.“ Drengurinn talaði sjálfan sig í hel ekki náðist almennilega að ræða sjálft verkið út af vitleysunni sem drengurinn sagði.
Þá næst kom Ísraelsk stelpa sem er búinn að vera að læra hjá chayu chernowin í vín og spilaði brot úr löngu verki með dáltið opinni nótasjón. Þetta var svona línuleg opin nótasjón, semsagt frekar venjuleg með mjög miklu gerðu bara eitthvað svona og haltu áfram með þetta. Verkið var fínt en nótasjónin sem slík var ekki skilvirk fyrir það sem hún ætlaði sér, sagði hún. Útfrá því var farið í klisjukennda umræðu um „aðra nótasjón“ byggða á vantrú og vanþekkingu en ráðleggingar sem voru góðar. Ferneyhough kom með þá pælingu að ef maður gefur almennar skýringar til hljóðfæraleikara þá verður útkoman almenn en ekki nákvæm og/eða á ákveðinn hátt (e. specific). Ef að hljóðfæraleikarnir eru þar að auki almennir hlýtur það að sjálfsögðu að vera rétt. En þetta átti svo sem vel við þá nótasjón sem átti í hlut.
Ungtónskáldakynningin endaði svo á leiðinlegu þýzku söngverki eftir eitthvern gaur sem er að læra hjá Spahlinger. Mjög vont svona „nútímaeinsöngvarakórverk.“ Illindi. Kennararnir gagnrýndu textameðferð hans. Ég skildi ekki textann hvort eð er og fannst verkinu ekki við bjargandi.
Eftir hádegi kíkti ég inn í pínulítið herbergi þar sem 20 manns höfðu troðið sér inn til að heyra Marco Stroppa skoða verk þáttakennda fyrir allra augum og krítísera. Hann tók fyrir Aubrey, vinkonu okkar Davíðs frá Buffalo, en hún var með verk fyrir blásarasveit. Verkið hafði ekki verið spilað og var því bara til á nótum og í mídí útgáfu. Hún fór ekki að ráðum Davíðs og spilaði verkið í midi-útgáfunni fyrir viðstadda, svo sem fínt, gaf grófa hugmynd af þessu en alls ekki nógu fínt fyrir fólk sem sást kíma felulega í horni (svona er stemningin, óhóflega mikið af fólki sem er betra en allir hinir). Marco var skilvirkur og skýrorður, eins og í fyrirlestri sínum. Hafði miklar tillögur og pælingar sem snertu útsetningar. Hann er mjög skilvirkur og beinn í tali. En það var svo þröngt um mann að ég varð að beila eftir þessa kynningu og fór þess í stað á trompet kynningu.
Fyrrum trompetleikari Ensemble Modern, Eitthvað Foreman talaði um trompet, skort á trompetpörtum í glænýrri kammermúsík, og gagnrýndi ásýnd tónskálda á hljóðfæraleikara sem vélar og að líta á tækni framlengingartækni kunnáttu þeirra sem eins konar símaskrá. „Hvað geturðu spilað hátt“ eða „hvað geturðu glissað langt“ er álíka og að spyrja tónskáld „Hvað geturðu samið mörg hljómsveitarverk, á næstu mánuðum“, „geturðu samið fyrir mig strengjakvartett sem sirka 80% pizzicato og 20% míkrótónal gliss“. Skemmtileg ádeila sem var kannski miðuð að Lachenmann epygogunum eins og Lachenmann kallaði þá. Hann hafði margt sniðugt að segja, útskýrði starf sitt, finnst það oft vera misskilið. Útskýrði hvernig tæknileg atriði breytast eftir samhengi og reyndi að útskýra bara hvernig trompetleikari hugsar, hvað hann gerir og hvernig hann nálgast efniviðinn. Spilaði ýmsa fræga búta úr Scelsi, Harvey, Stockhausen, Erickson og að sjálfsögðu Mahler til að sýna hvernig hlutir eru spilaðir miðað við hvernig þeir eru skrifaðir. Fínt bara.
Svo voru tvennir tónleikar, fyrri klukkan 17 og seinni klukkan 20.30. Ja hérna jæja.
Fyrri tónleikarnir voru 2 blokkflautu og koto dúettar, 2 harmóníkkusóló, og eitt tríó fyrir allt önnur hljóðfæri. Þetta voru svokallaðir kennaratónleikar, hljóðfærakennarar af hátíðinni að sýna sig. Byrjað var á Koto og blokkflautu dúett eftir Klaus Lang sem var æðislegur. Aðallega þögn og kontrabassablokkflautan lék svona tvær nótur um það bil. Handhafi typpahauskúpunnar frá deginum áður, hann Brice Pauset átti ágætis verk fyrir sólóharmóníkku sem virtúósinn Teodoro Anzelotti flutti af mikilli natni. Skemmtilegur krampi. Svo kom tokkata fyrir blokkflautu og koto eftir Misato Mochizuki, rosalega vel skrifað verk, flott í formi, aðgengilegt, þó ekki óþarflega með svona skemmtilegum kototrixum og blokkflautan fékk alveg slatta af nótum í þetta skiptið. Jose Luis Tora orti annað harmóníkkusóló sem var mjög ánægjulegt í mín eyru en kannski ekkert gott verk, veit ekki, rennur dáldið saman við hitt harmóníkkuverkið í minningunni, en Anzelotti er bara geðveikur flytjandi og það var bara mjög ánægjulegt að heyra hann spila á dragspilið, hann hefði getað spilað bubba og það hefði verið fínt, grúv en enginn fílingur. Ég skil ekki hvað síðasta verkið var en það var bæði eftir Isabel Mundry og Brice Pauset, fyrir flautu fagott og selló. Bara svona lala. Flott spilað, vel skrifað fyrir hljóðfærin.
Seinni tónleikar kvöldsins voru sko ekkert slor. Bara Ensemble Recherche. Svaka grúppa. En þá fengum við aftur að heyra verk eftir Isabel Mundry. Mér fannst það bara mjög fínt. Svona fín nútímatónlist, fallegar vel ortar gestúrur, fílingur en ekki grúv. Gælir kannski aðeins við borgaralegan smekk en þó ekki. Innan rammans en mjög flott bara. Wolfgang Amadeus Rihm var með fokking alltof langt verk fyrir tvö tenór píanó. Kannski allt í lagi móment en ekkert æðislegt, fékk aulahroll í eitthverju sem ég túlkaði sem djasshljóma, voldugt og mikið verk, en bara frekar langt og leiðinlegt. En haldiði að það hafi ekki bara verið splæst í Stockhausen eftir hlé, ég skal nú bara segja ykkur það. Prozession frá 1967 sem er held ég alveg örugglega samið fyrir Stockhausen gruppuna, og er í hópi svona opnari verka Stockálfsins sem hann samdi sérstaklega fyrir sérþjálfaða hópinn sinn. Það var leikið á “period” hljóðfæri, gamlar sínusbylgjuvélar og þess háttar og hljóðfæri sem lítur út eins og harmóníkka en er í raun eitthvað skrýtið rafhljóðfæri innan í, ekki lengur framleitt, fæst á ebay. Svo var náttúrulega tamtam og míkrófónleikari og svo var bara dúndrað. Bara dúndur stuð verk og rosaleg spilagleði. Þetta var náttúrulega svaka retró síkadelía að heyra filterað tamtam skjótast fram og til baka milli fremri og aftari hátalara. Þrátt fyrir að verkið sé mjög opið og hafi verið unnið með sérþjálfuðu liði þá var það alveg að virka með þessum flytjendum. Ég skal þó ekki segja að ég þekki upprunalegu útgáfuna af þessu verki akkúrat, en ég þekki fílingin og það var hann sem skilaði sér í hávaða og djöfulgangi.
By aki, on July 8th, 2008% Written by Guðmundur Steinn Gunnarsson
þriðjudagur, 08 júlí 2008
Mánudagur.
Dagurinn byrjaði með fyrirlestri Manos Tsangaris sem ég hafði verið ansi spenntur fyrir. Þetta var þó frekar leiðinleg lífsreynsla, aðallega sökum þýzku. Þýðingarnar voru mjög fáar, stuttar og litlar eftir langar bunur af tali. Manos var aðallega að kynna hálfgerða óperu eftir sig sem því miður byggir á orfeó og evridís en er frekar flott að öðru leyti. Sviðið eru stoppistöðvar í neðanjarðarlestarstöðvum, en heilu rúmkílómetrunum af neðanjarðarlestum var lokað fyrir flutning verksins. Áheyrendur fara á milli stöðva og upp og niður í lyftum og á hverjum stað er tónlist skrýtnir búningar og ljósasjó, ýmist opin nótasjón og fólk út um allt og ljós út um allt og stundum bara svona skipulagt og eftir nótum. Hann sýndi þetta allt af dvd disk og var lokakaflinn rosalegur þar sem settar voru upp ansi raunverulegar styttur af fólki að bíða eftir lest þar sem fólkið á að fara út. Svo fara allir inn í þann hluta byggingarnar sem er alvöu lestarstöð í notkun og horfa á farþegana hlaupa um við undirleik tónlistar. Skemmtilegt en auðvitað opnaði þetta umræður sem snerust ekki um tækni og vísindi heldur var opnað á umræður um lífið, og ég heyrði augljóslega gegnum þýzkuna hversu leiðinlegar umræður þetta voru. Mér leið eins og ég væri kominn á samnorræna málþings hringekju um hlutverk einstaklingsins í samfélaginu. Þjóðverjinn á þetta semsagt til líka.
Eftir hádegi fór ég á fagottkynningu, þar sem hinn nafntogaði fagottleikari Pascal Gallois var bara að sýna tónskáldum hitt og þetta sniðugt á fagott. Mjög skemmtilegt. Bara svoan trix og ýmist. Þar beint á eftir var fyrirlestur Robin Hoffmann sigurvegara Darmstadt frá því í fyrra (en hann sló í gegn með verki fyrir gæsaflautur eitthverjar, mjög skrýtið) sem átti fyrsta verkið á sinfóníutónleikunum. Hann var aðallega að tala um sinfóníska verkið sitt og hvernig það byggði á Carióluforleik Beethovens. Hann útskýrði aðeins hitt sundurlausa form sitt á sannfærandi máta. Að hlutirnir tengdust í “networks” frekar en “patchworks”. Pæling. Hann kom líka með rosalegan gullmola varðandi að táknfræði í upplýsingamiðlun til sínfónískra hljóðfæraleikara:„ef það er ekki til tákn fyrir það í Sibelius er mjög líklegt að þeir geti ekki spilað það með þeim æfingartíma sem þú hefur.“ Jáh.
Svo tónleikar.
Eitthver hafði það á orði í dag að mánudagstónleikarnir hefðu verið bestir til þessa en mér fannst þeir verstir. Það voru tónleikar Trio Accanto sem samanstendur af saxófónleikara sem er kennari á hátíðinni, píanóleikara og slagverksleikara. Verkið byrjaði á ungmenni kvöldsins, Josef Sanz (f.1977). Bara frekar leiðinlegt. Asnalegir rytmar og eitthvað leiðinlegt. Næst var dáltill hittari, sóló slagverk fyrir skrýtna gorma og gleráhöld, spilað á með hamri. Mjög einkennilegt verk, pínu tilgerðarlegt, en aðalega út af tilgangslausum söngpörtum sem slagverksleikarinn var neyddur út í. Besta verk kvöldsins var að mínu mati stykki hinnar austurrísku Olgu Neuwirth, en í því var nördaskapur úr iem í Graz dúndraður út úr pd-inu í fjórum hátulurum, samt pínu gamaldags en svona skemmtileg speisjaliseisjooon. Vinur hans Davíðs hann Hans Thomalla átti verk sem ég tengdi ekki mikið við, hann vann darmstadt 2004 ef ég skil rétt og virkar fínn gaur en var ekki að fatta verkið. Tónleikarnir enduðu þó á allra leiðinlegasta verkinu sem var eftir Brice Pauset. Ég veit ekki hvort ég var illa fyrir kallaður eða hvort þetta hafi bara verið svona leiðinlegt. Óþarflega mikið sama hljóðfæraskipanin, og frekar lítill munur á beitingu þó tónlistin hafi ekki alltaf verið eins, en flest verkin notuðu hljóðfærin til hins ýtrasta þannig að þegar allt kemur saman var útkoman frekar grá.
By aki, on July 7th, 2008% Written by Guðmundur Steinn Gunnarsson
mánudagur, 07 júlí 2008
Gaman var að koma til Darmstadt. Veðurblíða, ágætis borg, reykjavík að stærð (án viðbóta), mikið sígó, dáldið dreifð, þó víða hátt til lofts, dáldil tré. Fólk rakst á hvort annað á göngum hótels. Ég ætla að byrja á því meðan ég man og nenni að blogga dáltið óhóflega um það sem fram fer í sumarbúðunum. Mikið er um biðraðir, t.d. eftir mat og verða margir grimmir við að reyna að skrá sig í einkatíma hjá meisturum hátíðarinnar. Það má líkja því við veiðimenn sem vilja borða og klæða sig í dýr til að eignast eiginleika þeirra. Ég fékk svona Deja Vu úr háskólabíó þegar klámmyndaleikarinn Ron Jeremy var á Íslandi að kynna heimildarmynd um sig. Fólk fór í röð til að fá eiginhandaráritanir frá honum. Ungur maður var að reyna að gera upp við sig hvort hann ætti að fara í röðina og þá sagði vinur hans við hann: „hvað, ætlarðu að láta hann blessa typpið á þér.“
laugardagskvöld.
Fyrstu tónleikarnir voru ekkert slor, bara splæst í sinfó. SWR sinfóið. Leikin voru verk eftir Robin Hoffmann, James Clarke, Isabel Mundry og Iannes Xenakis, í þessari röð. Robin Hoffmann er þýzkur bikarhafi frá því í fyrra. Þetta var unga verk kvöldsins, dáltið flippað og losaralegt í formi (viljandi?), skemmtilegur samtvinningur á lélegum og góðum sándum, t.d. Notað grjót og svoleiðis. Fyrir framan hljómsveitina voru tveir slagverksleikarar sem sneru baki í áheyrendur og fengu langt sóló þar sem að þeir heltu grjóti milli tveggja járnfatna hvor um sig. Á meðan beið hljómsveitin í andakt. Næsti hápunktur verkisins var stolinn af Áka Ásgeirssyni, eða vísaði svona í hugmyndina að verkinu orchestral hit. Þá kom gömul upptaka af sinfóníuhljómsveit að spila Beethoven, inn í sinfóníuna. Ágætis skemmtun post-lachenmann textúrur og flipp í samhengislausu formi.
James Clarke er líka fyrrum Darmstadt bikarhafi, frá árinu 1992 en ég tala meira um hann og verkið hans þegar ég skrifa um fyrirlesturinn hans á sunnudagsmorgninum. Isabel Mundry er hins vegar ein af kennurum hátíðarinnar að þessu sinni. Verk hennar var fínt bara, kannski pínu venjulegt, kannski jafnvel þægilegt en flott að mörgu leyti, m.a. Rosalega flottur endir. Verkið var fyrir Arditti strengjakvartettinn, hinn eina, sem sólista á móti undarlegri uppsetningu af sinfóníuhljómsveit. Verkið byggðist á gestúrum sem að gerðar voru með hljóðfærahóp, fæstir tónar í hverju hljóðfæri fyrir sig byrjuðu eins og þær enduðu en var svona eins og syrpa af nokkrum stuttum atburðurm. Rosalega núansað og velútfært.
Oft er laumað með einu nútímaverki inn á klassíska tónleika, en á þessa klassísku nútímatónleika var laumað inn verki eftir hið ódauðlega goðsagnakennda tónskáld síðustu aldar, Iannes Xenakis. Það er leiðinlegt að segja það en það var án efa bomba kvöldisns. Dáltið skrýtið verk og undarlega skýrt og jafnvel einfeldningslegt, er komið út í polkatakt á tímabili. Ég man ekkert hvað verkin heita en það verður að koma síðar. En það er mjög athyglisvert að bera saman síðustu tvö stykkin sem svona öfgar af flottri nýrri nútímamúsík, saman borið við gassagang í Xenakis í svona meira gamalli nútímatónlist. Framsetning Xenakis byggist í rauninni bara á on og offi á nótum og svo rosalegum gliss útsetningum en áferðirnar hans geðþekku verða oftast nær til þannig, alla vega ef maður ber saman við þessi helstu tónskáld sem komu fram á 8.áratugnum (fædd í fortísinu) þar sem hver einasta nóta er troðin af aukaupplýsingum og „framlengdri“-tækni (e. extended techninque). Nei bara pæling.
By aki, on July 7th, 2008% Written by Guðmundur Steinn Gunnarsson
mánudagur, 07 júlí 2008
Já þá byrjuðu fyrirlestrarnir, þá byrjaði vesenið mikla. Þetta er mikið af fólki, mikið af sveittum ungum tónskáldum, stór kleinuhringur. James Clarke hóf leikinn á því að tala um verk sitt frá kvöldinu áður sem ég eyðilaggði fyrir sjálfum mér með því að bera það endalaust saman við For Samuel Beckett eftir Morton Feldman, af því að það byrjaði svipað en ég gat ekki hugsað um hvað það var og af hverju það væri svona miklu lélegra en mikilfenglegasta þessi tónsmíð allra tíma (s.s. fsb eftir mf). Það var því merkilegt að þessi snyrtilegi breti færi strax að tala um abstrakt expressjónisma, nefnilega Clyfford Stills sem ég er sammála um að sé sá mesti úr þeirri deild. Hann þuldi upp ævisögu málarans sem að er mjög áhugaverð og svona falleg „módernista-rómantík“ um einyrkjann, Ives-inn, sjálfstæða listamanninn sem er ekki háður neinum. Auðvitað leiddi það af sér alveg ógeðslega beisikk umræðu og tveir amrískir spyrjendur fóru hamförum í lélegum löngum og ómarkvissum spurningum sem eyddu tíma viðstaddra og ullu almennri ógleði. Umræðan hélst á beisikk level en varð kveikjan að heillri grein sem ég ætla að vinna í og kemur á bloggið fljótlega, og mun hún nefnast „hefðbundin framúrstefna.“ Það var ekki fyrr en Ferneyháurinn sjálfur kom með rosalega flókna spurningu og það var ekki fyrr en þá að mér fannst ég vera kominn í Darmstadt og farinn að fá eitthvað fyrir peninginn. Í spurningunni sagði Fernerinn meðal annars „varying levels of the sublime“, „a vortex that is somehow semantically sticky“ og svo „semantic granulation.“ Glæsilegt og útfrá þessu fór Clarke loksins að segja fullt af sniðugum hlutum og tala um mismunandi hlutverk endurtekninga og óendurtekninga og hljómræna hugsun sína. Ekkert ótrúlega merkilegt, ekkert ótrúlega nýtt eða ófyrirsjáanlegt, en allt í lagi.
Í hádeginu voru tvö ung tónskáld sem kynntu verkin sín sem voru ekkert það leiðinleg og ekkert það skemmtileg heldur, annar þeirra fékk þó krúttstig þegar hann sagði að þetta væri þriðji dagurinn í lífi hans fyrir utan Kanada þar sem hann er fæddur og alinn.
Eftir hádegi var svo umræða á þýzku (með þýðingum) á milli Manos Tsangaris og Klaus Lang, svona um lífið og bar það yfirskriftina hver semur tónlistina. Almennt bara svona röfl um hættulegar stefnur í skipuleggingu á tónlistarhátiðum þar sem hátíðarskipuleggjendur fara að líta á sig sem listamenn og koma með konsept sem setja allt í samhengi. Klaus Lang kallaði þetta miðaldavæðingu og bar þetta saman við þegar hlutverk tónskálds var bara að fylla inn í messuformið samkvæmt kúnstarinnar reglum og teólógurinn réði. En þeir fóru pínu inn á svona umræðu sem verður kannski kveikja að grein sum mun heita „Adorno, Darmstadt og hetjurnar.“
Eftir að hafa reynt að hlusta á þýzku fékk ég hausverk og þurfti kaffi og varð þar með að sjálfsögðu pínu seinn á áhugaverðasta fyrirlestur dagsins, en það var Marco Stroppa að kynna sig og sínar pælingar. Stórskemmtilegt alveg. Pælingarnar að vísu yfirleitt áhugaverðari en tónlistin, samt fínt. Hann talaði mikið um morfólógíu en þessi málvísinda morfólógía, nefnist orðhlutafræði á alvöru íslensku. Þetta var einmitt það sem ég og Palli rifumst um um daginn þegar ég vildi meina að tungumál eins og enska eða danska, sem hafa einfalda orðhlutafræði séu lélegri en svona æðri tungumál eins og þetta. En orðhlutafræðin fjallar um hvernig orð breytast, t.d. endingar og innri bygging, bæði við beygingar og stigbreytingar, breytingu frá nafnorði í sagnorð og svo framvegis. En Stroppa talaði um búta sem hefðu svip með hvor öðrum og væru mis breytanlegir eftir „vigt“ semsagt að hann skapaði hírarkíu af mikilvægi bútanna í virkni, þannig að þeir mikilvægustu yrðu minnst breytanlegir. Þetta voru fallegar pælingar. Þetta var svona alvöru name-drop og gáfna rúnk þar sem hann talaði um einhvern frakka sem bar saman lífverur og kristalla, Lock og ensku empirísistanna, knowledge theory, vitsmunavísindin góðu og Tversky’s contrast model sem tengist þessu með vigtirnar. Svo talaði hann bara um verk sín og speisjaliseringu, og konseptið sitt chamber electronics, bladíbladí, en mjög áhugaverður fyrirlestur í alla staði þar sem hann snerti á mörgu sem ég hefð nennt að heyra heilan fyrirlestur um, þrátt fyrir misánægjulegar nálganir við pælingarnar í tónlistinni.
Tónleikar kvöldsins voru klassískir tónleikar. Leiknar voru allar etýður Lígetís auk þess sem píanóverk eftir hann frá 8.áratugnum var einnig leikið en það heitir nafni sem ég man ekki, 3 orð 3 kaflar. En það verk var slagari kvöldsins, þessi skemmtilega sýn Ligeti’s á naumhyggjuna, sem gefur hinni talsvert verðlausu naumhyggju aukið verðgildi. Svona hjakki vesen sem mér finnst flott í höndum Ligetis vegna þess að það er raunverulegt hjakk með fölskum tónum en ekki grúv með væmnum seventís fjúsjon hljómum. Etýðurnar hins vegar, þessir miklu doðrantar píanóbókmennta í lok síðustu aldar (og reyndar fram í byrjun þessarar), hin óspilanlega 3.bók og allt þetta… þær runnu pínu saman eftir smá stund. 2.bókin er kannski best að mínu mati en sú þriðja er öll bara eins og varíasjón á fyrsta kaflanum í fyrstu, nótnarunur í sitthvorri hendi í ófyrirsjáanlegum taktskiptingum frá norður-afríku. Rosalega mikil píanómússík. Voðalega svona fínir tónleikar samt þótt sólópíanistinn Thomas Hell hefði verið óþarflega harður að mínu mati, enda hellaður. Píanódúettinn var miklu betri í tískuvitundinni, tvær gamlar konur með risa-afró-permanent. Þó svo að ég sé rosalega hrifinn af gullaldarstykkjum þessa klassíska tónskálds þá fékk ég þá flugu í höfuðið eftir tónleikana að kannski væri Ligeti samt sem áður U2 nútímatónlistar. Þversmekkur, smekkur skoðanakannana, alflatt. Er það kannski? Það eru kannski bara þessi verk frá og með 1985 sirka sem draga úr ást manns á viðfangsefninu. Það er í rauninni skýrleikinn sem hefur alltaf verið svo áberandi hjá Ligeti, og að halda sig við eina pælingu og klára hana og svona. En þetta píanóhjakkföndur er ekkert spennandi í rauninni, þetta er bara afturhvarf til Ungverska Bartókíska þjóðlagapoppsins en með engum skemmtilegum þjóðlögum.
By aki, on May 20th, 2008% Written by Þráinn Hjálmarsson
þriðjudagur, 20 maí 2008
Tónleikar Duo Harpverk í Norrænahúsinu 18. maí 2008 kl. 15:15
Tónleikarnir hófust á 328° eftir Áka. Sjálfspilandi harpa og pínkupága (roto-pága) voru helmingurinn á móti Katie og Frank, þó að leika á sama hljóðfæri, mannlegt sink og tölvusink takast á, skýr kontrapunktur þar á ferð, aldrei lognmolla. Æðislega unnar hugmyndir og frábært verk að mínu mati.
Jónas Tómasson átti annað verkið „Ballet 5“ sem var mjög smekklega samin hendingatónsmíð, hvorki meira né minna. Þessi dómur er sprottinn útfrá þeirri hugmynd um að ég reyni að gera samasem merki við menningarstigið í samfélaginu í dag og athuga hvort að það sé einhver samsvörun á milli þessarar listsköpunar og þorsta samfélagsins. Þetta var tónlist. Fyrirtaks samspil.
PIP kom sér lengra áleiðis í baráttunni við heiminn, með verkinu Dubhghall, sem er geilískt orð sem var sennilega notað um Dani til aðgreiningar frá hinum ljósari norðmönnum og íslendingum, (stendur í efnisskránni). Dubhghall mætti þá líka nota yfir Akureyring, myndi ég halda með fremur einfaldri en þó ekki frumstæðri röksemdarfærslu. Metal-harpan fékk að njóta sín, mætti unaðslegum slagverkshljóðheimi, Hávær bassatromman og risaljónaöskrið og brotna Tam-tamið. Harpan tengd í bassamagnarastæðu í gegnum rússneskan rokkpedal, Harpan hefur aldrei áður verið svona feminísk áður í mínum huga. Engin dýnamík í hljóðstyrk skapaði virkilega fullmótaðan hljóðheim. Tónskáldasmíð
Bára Sigurjónsdóttir átti verkið „Þarna„, verkið einkenndist af alls skyns litbrigðum tónskala, dró eiginlega fram þann galla á hörpunni að einungis sé hægt að hafa 7 tóna innan áttundarinnar. Verkið væri hægt að nota til kennslu á hvernig ætti að skrifa tónlist fyrir hörpu, verkið var samasafn af skölum, skalarnir voru einnig gildishlaðnir hugmyndum um menningarheim. Blíð tónlist.
Úlfar Ingi Haraldsson átti mjög langt verk á tónleikunum, alls kyns skemmtilegir núansar í orkestrasjón. Lifandi rafhljóðin máttu gefa í skyn einhvers konar útópíska upplifun. Verkið var tónlist.
Frank og Katie stóðu sig frábærlega á tónleikunum og ekki skemmdi fyrir skemmtilegt uppklappið, Frank sýndi þar fram á skemmtilega færni á að spila á sög.
Virðingarfyllst
Þráinn Hjá
By aki, on April 15th, 2008% Written by DBF
þriðjudagur, 15 apríl 2008
Samhengid Amp hélt tónleika í tanknum í NYC á laugardaginn 12. apríl. Tónleikarnir vour hluti af tónlistarhátíðinni HiFi New Music Festival sem er búið að vera í gangi síðustu vikuna. Hátíðinn virkar þannig að eitt af litlu New York tónlistar samhengjunum fékk öll hin litlu samspilin til að halda tónleika í sömu vikunni. Ég er hreint ekkert viss um að þetta sé svo góð hugmynd. Öll litlu samspilin halda tónleika hvert á eftir öðru, og maður kemst kannski í mesta lagi á tvenna tónleika. Ég er hrifnari af dreifðari tónleikum. Maður nennir ekki að sitja í lest í 2x 30 mín á hverju kvöldi upp á von og óvon hvað varðar gæði.
Altént, fyrst á efniskránni var dúóið Saxophone efitr meistara Stockhausen. Verkið er svona melodískur stokki með slagverki á móti. Frekar gott bara, eiginlega hressandi stykki miðað við margt annað sem hann skrifaði póst 1975. Næst á efniskránni var svo fiðlu/víólu dúó eftir Reiko Fueting, sem er landflótta þjóðverji sem kennir við MSM. Hljóðfærin henntu hljóðbrotum á milli sín, og notuðu mikið af veikbyggðum tæknum, stykkið var eiginlega akkúrat það sem Áki kallar viðkvæmt. Það sem ég á mest í vandræðum með í tónlist þessa dagana eru brothætt stykki sem eru ekki með sterkar undirstoðir, þannig að í staðin fyrir að veikleikinn vaxi yfir í eitthvað meira (t.d. massífan veikleika), þá bara sytur tónlistin í einhverjum sundurbrotnum fals Feldman heimi en fattar aldrei að það gerist líka eitthvað meira en bara hljóð aðra hverja sekúndu.
Næst voru svo tvö Sciarrino flautuverk, nóg um það.
Næst síðast var víólu sólo eftir Adam Mirza sem reku þetta samhengi og stjórnar líka hátíðinni. Í alla staði venjulegt nútíma sóló stykki, “vel gert” er eiginlega það eina sem ég get sagt, held að það útskýri hvað ég meina.
Að lokum var svo snilldar dúó fyrir saxófón og trommusett eftir Alex Mincek. Ég heyrði stykkið fyrst á Wet-Ink tónleikum í haust (hann rekur það samspil ásamt fleirum). Verkið er svona Bernhard Lang hittir Scratch&Sniff. Lúppur af bæði hreinum tónum og gestúrum, oft með sterkum hrynjanda, og svo hljóð brot sem bráðna saman á milli hjóðfæranna. Flott stykki í alla staði.
By aki, on March 18th, 2008% Written by Áki Ásgeirsson
þriðjudagur, 18 mars 2008
Undirritaður var þess heiðurs og ánægju aðnjótandi að vera fulltrúi Íslands á raftónlistarráðstefnunni in-EAR (Nordisk Forum for musikalsk informatik) sem fór fram í bænum Växjö í Svíðþjóð dagana 15. og 16 mars 2008.
Þetta er annað árið sem ráðstefnan er haldin og eru frumkvæðismennirnir þeir Hans Peter Stubbe Teglbjærg, frá Feney vestan Danmerkur, og Hans Parment frá Växjö (sem mætti kalla Vogsjó). Hinn síðarnefndi er kennari við Media Artes stofnunina í Växjö þar sem ráðstefnan fór fram.
Ráðstefnan er hugsuð sem vettvangur fyrir norræna raftónlistarmenn að kynna verkefni sín hver fyrir öðrum. Þarna voru komnir saman 22 þáttakendur sem flestir héldu stutta fyrirlestra. Stemmingin var yfirveguð og þægileg, umhverfið rólegt (byggingin hýsti áður geðsjúkrahús) og maturinn stórkostlegur.
Undirritaður kom ekki nógu tímanlega að hlýða á fyrstu fyrirlestrana og missti því af þeim Harold ME Viuff (DK), Wolfgang Peter (SE), Risto Holpainen (SE) og Hans Peter Stubbe Teglbjærg. Af þessum tónsmiðum vil ég þó nefna sérstaklega Harold ME Viuff sem ég náði að ræða við um verkefni hans. Hann er tónskáld, raflistamaður, kafari, vatnssprengisérfræðingur og gosbrunnagerðarmaður. Á in-EAR kynnti hann nýja þrívíða djúpneðansjávarhljóðupptöku úr kyrrahafinu (8 hljóðnemar í hring, 1 upp og 1 niður á 90 metra dýpi). Fleiri upplýsingar um Harold er að finna á heimasíðu hans: http://viuff.com/
Eftir kaffi kynnti Fredrik Hedelin tónsmíðaforritunarumhverfi sitt sem hann kallar Kimon. Þó ég hafi sökum sænsku ekki skilið Fredrik til fulls, virðist mér kerfi hans vera nokkuð “hefðbundið” umhverfi til algrímskra tónsmíða. Reyndar er það umhugsunarefni hvort það sé yfirleitt eftirsóknarvert að búa til sérhönnuð tónsmíðaforritunarumhverfi þar sem það felur alltaf í sér skilgreiningu á því hvernig tónlistin “ætti að vera”. Það hefur líka sýnt sig að markaðurinn fyrir algrímsk tónlistarforrit er ENGINN, enda hafa skapandi tónlistarforritarar meira gaman af því að forrita sjálfir en að notast við hugmyndir annara um það hvað músík er.
Næstur í röðinni var Peter Tornquist sem er sænskur norðmaður. Hann flutti áhugavert erindi um samband tónskálds og flytjenda í sköpunarferli tónsmíða. Í verkum sínum notast hann mjög svo við umritanir, þýðingar, endurumritanir og þýðingaþýðingar þar sem spuni hljóðfæraleikarana hverfist (eða hverfur) inn í tónsmíðina auk ýmsu “fundnu” efni, myndbrotum og texta sem er “þýddur” yfir í tónlist með hjálp tölvu. Aðferðir Peters vekja mann til hugsunar um stöðu tónskáldsins í nýjum tækniveruleika, vægi flytjenda gagnvart tónskáldi og ímyndina um “listræna meistarann” sem varð til á tímum Beethovens og mun hugsanlega líða undir lok á 21. öldinni.
Um kvöldið voru haldnir tónleikar þar sem Kjell Tore Innervik (NO) lék á fjórðungstónatréspil (sjá http://www.quartertonemarimba.com/ ) verk eftir Ivar Frounberg (NO) sem heitir “Waves and velocity of dawn and dusk”, umritun á verki James Wood, “Elanga N’Kake singing to his craft” frá árinu 1993 og að lokum sínýtt hálfspunaverk eftir Peter Tornquist sem ber titilinn “Q/Carving”. Tónleikarnir voru góðir í heildina (ekki of langir), Kjell Tore lék mjög vel á marimbuna og stjórnaði tölvu af miklum myndarskap.
Besta verkið fannst mér þó vera hið and-skandinavíska, verk bretans James Wood. Aðra tónlist þess tjalla þekki ég ekki og þó flutningur Kjell Tore hafi átt stóran þátt í áhrifakrafti verksins hef ég fullan hug á að kynna mér tónlist James Wood betur. Heimasíða JW: http://www.choroi.demon.co.uk/
Á sunnumorgninum kynnti Ivar Frounberg doktors- og “póstdoktors-“nám í raftónlist við tónlistarháskólann í Oslo auk þess að sýna dæmi um strúktúralíska hugsun í Max-umhverfi, Thomas Sandberg sýndi vefhönnun sína sem er hluti af e.k. “tónlist fyrir alla” verkefni í Danmörku (sjá http://www.thomassandberg.dk) og undirritaður kynnti nokkur verk sín sem notast við rauntímanótnaskrift (nánar tiltekið skjáspunann “kvartett og fluga”, talfall og 356°).
Eftir hádegi talaði Åke Parmerud um nettengingar milli tölva með áherslu á vídeó- og hljóðsendingar og sýndi svo myndbrot úr dansverki sínu, “The Seventh Sense”. Verkið er reyndar nokkuð flott, fimm samtengdar tölvur, hver um sig með tvær myndavélar og skjávarpa, þrír dansarar, samtengd ljósastýringing, sumt í rauntíma, sumt fyrirfram upptekið, bíómyndatónlistartilvitnanir, tekknó og dramatísk fantasía (sjá http://www.youtube.com/watch?v=2Xg4_I4VqmU og http://vids.myspace.com/index.cfm?fuseaction=vids.individual&VideoID=25472680). Verkið var sýnt í Danmörku en sökum flókinnar uppsetningar er óvíst með fleiri sýningar.
Í lokin var framtíð in-EAR ráðstefnunnar rædd. Allir voru sammála um nauðsyn slíkrar ráðstefnu og hugmyndin er að endurtaka leikinn að ári í Vogsjó en jafnvel breyta fyrirkomulaginu í framtíðinni þannig að ráðstefnan færi sig á milli norðurlandanna.
mars 2008, áki ásgeirsson
By aki, on March 12th, 2008% Written by DBF
miðvikudagur, 12 mars 2008
Var að koma af fyrirlestri hjá Helmut Lachenman og varð bara að bæta við að Steini hefur alveg rétt fyrir sér. Maðurinn er alveg eins og Ingi Garðar… Meira á morgun.
|
|
